ارزیابی راهکارهای احیاء و باززنده سازی بافت قدیم شهر یزد با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) (مورد مطالعه : برزن شش بادگیر)

چکیده توسعه فیزیکی شتابان و بی روی? شهریزد و ناموزونی در توزیع فضایی تأسیسات وخدمات شهری و به ویژه نارسائیهای کالبدی، اجتماعی و اقتصادی بافت قدیم موجب رشد منفی10/5 درصدی جمعیت بافت قدیم شده است که نشانگر رکود عملکرد سکونتی در این بافت است. مهاجرت جمعیت از بافت قدیم موجب بی-رونقی، رکود و فرسودگی هر چه بیشتر ساختار اقتصادی، اجتماعی وکالبدی آن گردیده است. در این راستا، برنامه های احیاء و باززنده سازی بافت قدیم به اتخاذ رویکردی چند جانبه احتیاج دارند. رویکردهای کالبد محور که در پی اجرای استانداردهای شهری در محلات، محرک اولی? نوسازی هستند ولی به الزامات اجتماعی-اقتصادی توجهی ندارند نمی توانند در دستیابی به اهداف توسعه ای خود بصورت پایدار و همه جانبه موفق باشند.در این پژوهش با توجه به مطالعات انجام شده و برداشتهای میدانی از برزن شش بادگیر در بافت قدیم شهر یزد به مواردی نظیر توجه به نظرات ساکنین برزن و افزایش ظرفیتهای اجتماعی و نهادی آنها، توجه به ابعاد اقتصادی و ارتقاء ظرفیت های اقتصادی برزن، توجه به مولفه های عملکردی و تغییر و ایجاد کاربری های لازم جهت رفع کمبود خدمات و در نهایت بهبود شبکه های دسترسی، اشاره گردیده است. با توجه به موضوع مورد مطالعه، نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی، میدانی و پیمایشی و مبتنی بر شناخت وضع موجود است. هدف اصلی تحقیق، بررسی راهکارهای بهبود و ارتقاء مولفه های اجتماعی، اقتصادی، عملکردی وکالبدی بافت برزن شش بادگیر شهر یزد از طریق شناسایی و ارزیابی مهمترین معیارهای تأثیرگذار در امر احیاء و باززنده سازی این برزن و اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(ahp) به منظور ارتقاء سطح کیفی برزن می باشد. بر مبنای نتایج حاصل شده، وزن شاخصهای پنج گان? عملکردی ، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی و شبک? رفت و آمد به ترتیب 513/0، 261/0، 129/0، 063/0 و 033/0 است. بنابراین نتیجه گرفته می شود که اثر عامل عملکردی در احیاء و باززنده سازی محدود? مورد مطالعه از بقی? عوامل بیشتر بوده و بعد از آن سایر عوامل به ترتیب بر مبنای وزنشان تأثیرگذارند. همچنین، معیار «طول مدت اقامت بیشتر ساکنین» در قالب شاخص اجتماعی با میانگین وزنی 318/0، معیار «اقتصاد خانوار» در قالب شاخص اقتصادی با میانگین وزنی 394/0، معیار «اسکلت ابنیه» در قالب شاخص کالبدی با میانگین وزنی 328/0، معیار «انواع کاربریها» در قالب شاخص عملکردی با میانگین وزنی 637/0 و معیار «تعریض دسترسی های محله» در قالب شاخص شبک? رفت و آمد با میانگین وزنی 565/0 بیشترین تأثیر را در این زمینه دارند. اولویت بندی این شاخصها و معیارها می تواند در برنامه-ریزی ها و تعیین سیاست های آتی بهسازی، نوسازی و بازسازی بافتهای قدیمی و فرسود? شهرها مورد استفاده قرار گیرد. اینکه چگونه می توان مسأل? احیاء و باززنده سازی بافت قدیمی برزن شش بادگیر را با مقتضیات اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و عملکردی برقرار ساخت، بخشی از پاسخ خود را در چگونگی استفاده از کاربری اراضی پیدا می کند. بر این اساس، در این پژوهش به مطالع? وضعیت موجود کاربریهای زمین در محدود? مورد مطالعه و بررسی وسعت، سرانه، شناسایی کمبودها و ایجاد تعادل در تشخیص کاربریها با توجه به اهمیت و کارایی آنها در محدود? بافت پرداخته شد. بررسی وضع کمی و کیفی کالبدی کارکردهای مختلف برزن شش بادگیر و تعیین کمبودها و نیازها در وضع موجود گویای آن است که در حال حاضر با کمبود در اغلب سرانه های کاربریهای خدماتی مانند آموزشی، بهداشتی، درمانی، اداری، ورزشی، فضای سبز، صنعتی و کارگاهی، تأسیسات شهری، انبارها، حمل و نقل، پارکینگ و معابر مواجه است؛ و با توجه به اینکه وسعت اراضی بایر و بدون استفاده در سطح برزن معادل 64085 مترمربع (19/8 درصد) می باشد، مشخص کردن وضعیت مالکیت و تبدیل آن به کاربری-های مورد نیاز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.